آقای ترامپ! گوگرد اصلی این جهنم را کی روشن کرد؟
- ظهارات اخیر رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، دونالد ترامپ، که افغانستان را «جهنم روی زمین» توصیف کرده است، پرسش بزرگی را پیش روی افکار عمومی قرار می‌دهد:
- چگونه کسی که امروز وضعیت افغانستان را محکوم می‌کند، خود یکی از معماران اصلی فروپاشی سیاسی و نظامی این کشور بوده است؟
- برای فهم این تناقض، باید دوباره به سال‌های پایانی حضور آمریکا در افغانستان و به‌ویژه توافق دوحه بازگردیم؛ توافقی که تیم امنیت ملی ترامپ آن را طراحی و امضا کرد، و اثرات امنیتی و سیاسی آن هنوز در افغانستان و منطقه ادامه دارد.
- ۱. توافق دوحه: معامله‌ای که پایه‌های دولت افغانستان را شکست
- زمانی که ترامپ رئیس‌جمهور بود، دولت او توافق دوحه (۲۰۲۰) را با طالبان امضا کرد؛ توافقی که:
- الف) خروج آمریکا را بدون ضمانت واقعی قطعی کرد
- طالبان هیچ تعهد عملی و راستی‌آزمایی‌پذیر برای کاهش خشونت یا مذاکرهٔ واقعی با دولت افغانستان نداد، اما در مقابل زمان‌بندی روشن برای خروج آمریکا دریافت کرد.
- این عدم توازن، طالبان را از یک گروه شورشی به یک بازیگر پیروز و مشروع تبدیل کرد.
- ب) دولت افغانستان از روند مذاکره حذف شد
- این بزرگ‌ترین ضربهٔ سیاسی بود.
- پیام روشن به مردم و ارتش افغانستان این بود که:
- «واشنگتن طالبان را شریک آینده می‌داند، نه دولت منتخب کابل.»
- این تصمیم، روحیهٔ ارتش و نخبگان سیاسی را از درون شکست.
- ج) طالبان مشروعیت بین‌المللی گرفتند
- وقتی رئیس‌جمهور آمریکا با طالبان قرارداد می‌بندد، نتیجهٔ آن برای گروه‌های مسلح روشن است:
- «ما پیروز شده‌ایم و آمریکا برای خروج عجله دارد.»
- این همان نقطه‌ای بود که فرایند سقوط افغانستان شروع شد—نه در ۲۰۲۱، بلکه در اتاق مذاکرهٔ دوحه در سال ۲۰۲۰.
- ۲. خروج شتاب‌زده: تصمیمی که ساختار امنیتی افغانستان را فلج کرد
- ترامپ در اواخر دورهٔ قبلی ریاست‌جمهوری‌اش:
- نیروهای آمریکایی را به پایین‌ترین سطح در دو دهه رساند
- پشتیبانی هوایی و اطلاعاتی را که ستون فقرات ارتش افغانستان بود، قطع کرد
- و به طالبان تضمین داد که آمریکا وارد درگیری مستقیم نخواهد شد
- این تصمیمات، عملاً ارتش افغانستان را بدون چتر دفاعی رها کرد.
- فروپاشی ارتش نه نتیجهٔ ضعف، بلکه نتیجهٔ برداشته شدن ستون‌های حیاتی حمایت نظامی بود؛ تصمیمی که در زمان ترامپ اتخاذ و اجرایی شد.
- ۳. خلأ قدرت: سقوط کابل از پیش طراحی‌شده بود
- وقتی بایدن در سال ۲۰۲۱ خروج را اجرا کرد، ساختار دولت افغانستان پیش‌تر با تصمیمات ترامپ متزلزل شده بود.
- پیامدهای مستقیم توافق دوحه چنین بود:
- ریزش معنوی و فرار فرماندهان
- قطع بودجه و پشتیبانی حیاتی
- افزایش حملات طالبان زیر سایهٔ توافق
- بی‌اعتبار شدن دولت نزد مردم و جامعهٔ جهانی
- طالبان کشور را نه با یک جنگ بزرگ، بلکه با سقوط روانی و سیاسی یک دولت شکسته‌شده تصرف کردند.
- ۴. افغانستان امروز: ملتی گروگان یک جریان افراطی
- نتیجهٔ مجموعهٔ تصمیمات سیاسی، نظامی و دیپلماتیک دولت ترامپ این بود که افغانستان امروز:
- تحت حاکمیت یک گروه بسته و سرکوبگر قرار دارد
- میلیون‌ها زن از آموزش و کار محروم‌اند
- رسانه‌ها خفه شده‌اند
- اقتصاد فلج شده
- و ده‌ها میلیون افغان عملاً گروگان یک نظم واپس‌گرا هستند
- این وضعیت با آنچه ترامپ امروز «جهنم» می‌نامد، کاملاً هم‌خوان است—اما منشأ این جهنم، بخشی در سیاست‌های خود او ریشه دارد.
- ۵. تناقض ترامپ: هم سازندهٔ بحران و هم منتقد آن
- ترامپ اکنون در مقام رئیس‌جمهوری فعلی آمریکا دربارهٔ افغانستان اظهار نظر می‌کند، اما هر تحلیل دقیقی نشان می‌دهد:
- او توافقی را امضا کرد که طالبان را تقویت کرد
- او روند خروج را آغاز و ساختار امنیتی افغانستان را تخریب کرد
- او دولت منتخب افغانستان را دور زد و تضعیف نمود
- و او زمینهٔ سقوط سیاسی و نظامی کشور را فراهم کرد
- بنابراین وقتی امروز می‌گوید افغانستان «جهنم روی زمین» است، پرسش اساسی این است:
- چه کسی کبریت اصلی این جهنم را روشن کرد؟
- جمع‌بندی: افغان‌ها مقصر نیستند، قربانی‌اند
- افغانستان امروز نتیجهٔ مجموعه‌ای از تصمیمات بزرگ و اشتباه در واشنگتن است.
- افغان‌ها، نه سازندگان این وضعیت، بلکه قربانیان سیاست‌هایی هستند که از سال ۲۰۲۰ به بعد مسیر سقوط کشور را هموار کرد.
- این تحلیل نه برای تطهیر هیچ جناحی، بلکه برای روشن کردن این واقعیت است که تاریخ را نمی‌توان با یک جملهٔ کوتاه سیاسی بازنویسی کرد.
