واشنگتن پست – سوزانا جورج و عزیز ته‌سل

ولسوالی مروره، ولایت کنر – رهبران طالبان در مذاکرات دوحه و کابل با لحنی آشتی‌آمیز گفته‌اند که مسأله دموکراسی، حقوق بشر و تقسیم قدرت طی مذاکرات صلح با حکومت افغانستان مورد بحث قرار خواهد گرفت.

اما این‌جا در مروره، یکی از ولسوالی‌های شرق افغانستان که دیرزمانی‌ست تحت کنترل طالبان قرار دارد، فرماندهان و جنگ‌جویان این گروه نه از صلح بلکه از سرنگونی حکومت افغانستان در کابل صحبت می‌کنند. آن‌ها «پیروزی نظامی» خود علیه نیروهای امریکایی در این کشور را به رخ می‌کشند؛ پیروزی که از نظر آنان با دشواری به دست آمده است.

یاسر، جنگ‌جوی 26 ساله طالبان از ولسوالی مروره می‌گوید: «ما تنها به 100 درصد قدرت در افغانستان راضی خواهیم شد.» یاسر مانند بسیاری از افغان‌ها با یک نام شناخته می‌شود و فرماندهان و سایر جنگ‌جویان طالبان در مروره، با وی هم‌نظر هستند.

دیدگاه‌های متضاد اعضای رده میانی و رده پایین گروه طالبان درباره افغانستانِ پس از جنگ، نشان می‌دهد که رهبران این گروه، چندی مانده به شروع مذاکرات رسمی صلح با حکومت افغانستان در کابل، برای جلب حمایت جنگ‌جویان خود از این مذاکرات کار دشواری در پیش دارند. بسیاری می‌ترسند که حتا با وجود توافق صلح، چندپارچگی طالبان می‌تواند افغانستان را به دوره خشونت دائمی بازگرداند.

دانستن این‌که نظرات جنگ‌جویان طالبان در مروره، تا چه اندازه در سایر مناطق تحت کنترل طالبان مقبولیت دارد، به‌دلیل محدودیت شدید در دسترسی به آن مناطق، دشوار است. گزارش‌گران واشنگتن پُست اوایل ماه جاری با اجازه‌ی گروه طالبان وارد یکی از ولسوالی‌های تحت کنترل شبه‌نظامیان این گروه در شرق افغانستان شدند. جنگ‌جویان طالبان خبرنگاران واشنگتن پست را در این ولسوالی «اسکورت» کردند تا بتوانند با غیرنظامیان مصاحبه و از یک مکتب و یک کلینیک بازید کنند.

در طول این سفر، جنگ‌جویان و حامیان طالبان بر اهمیت ادامه‌ی جنگ علیه حکومت افغانستان برای به دست گرفتن کنترل کامل کشور تأکید داشتند. اما حتا در ولسوالی نسبتا کوچک مروره، که برای بیش از 9 سال می‌شود تحت کنترل طالبان بوده است، دیده شد که این گروه چیز چندانی برای نشان‌دادن توانایی خود در حکومت‌داری ندارند.

با این‌که ولسوالی مروره تحت کنترل دولت افغانستان قرار ندارد، اما این حکومت است که خدمات کلیدی همچون آموزش و خدمات صحی را تمویل می‌کند.

ولسوالی مروره ولایت کنر بین شهر اسعدآباد این ولایت که تحت کنترل حکومت قرار دارد، و مرز با پاکستان، واقع شده است. این ولسوالی کاملا روستایی و به‌شدت فقیر است. اکثر مردانِ جوان این ولسوالی در شهرها و شهرک‌های مجاورِ تحت کنترل حکومت، به دنبال کار به‌عنوان کارگران روزمزد می‌روند و خانواده‌هایی که در مروره اقامت دارند، با کشت مزارع کوچک خود و پرورش دام، روزگار می‌گذرانند.

در امتداد جاده‌ی اصلی این ولسوالی که یک مسیر خاکی و ناهموار در امتداد کوهی شیب‌دار است، دسته‌ای از جنگ‌جویان طالبان با پوشش نظامی ناهم‌خوان جمع شده بودند تا با اسلحه‌های خودکار و پرچم‌های سفیدرنگ این گروه خودنمایی کنند. آن‌ها با اشاره به حکومت افغانستان، شعار «مرگ بر غلامان امریکا» و «مرگ بر اشرف غنی» را فریاد می‌زدند.

درحالی‌که ایالات متحده در حال کاهش تعداد نیروهایش در افغانستان است، جنگ‌جویان طالبان می‌گویند که آن‌ها پس از خروج این نیروها، دیر یا زود کنترل تمام کشور را به‌دست می‌گیرند. یکی از فرماندهان طالبان در ولسوالی مروره ولایت کنر، امضای توافق‌نامه صلح ماه فبروری را تحقق‌ «رویا»ی شکست‌دادن «کافران» توصیف کرد.

یاسر با اسلحه مدرن «ام فور» امریکایی مجهز به دوربین حرارتی به دست، در میان سایر جنگ‌جویان طالبان ایستاده بود. او می‌گوید که این اسلحه را هنگام حمله به پایگاه امریکایی‌ها در قندهار یا هلمند به‌عنوان غنیمت به چنگ آورده است. فرماندهی ارتش امریکا در کابل و ارتش افغانستان به سوالات ما درباره سلاح‌های ضبط‌شده توسط شبه‌نظامیان طالبان از پایگاه‌های نیروهای ائتلاف پاسخ ندادند.

یاسر می‌گوید که «پیروزی نظامی» این گروه در برابر نیروهای امریکایی تنها یکی از دلایل شایسته بودن طالبان برای کنترل کامل افغانستان است.

او می‌گوید: «تقسیم قدرت غیرقابل قبول است و داشتن دولت اسلامی چندپارچه ممکن نیست.» او می‌گوید که اگر رهبری طالبان در قطر به تقسیم قدرت موافقت کنند، او و افرادش از طالبان جدا خواهند شد و مستقلانه اسلحه به دست خواهند گرفت.

امان‌الله ارابی، فرمانده 30 ساله طالبان از ولسوالی مروره، با یاسر هم‌نظر است. او می‌گوید که معتقد است هدف مذاکرات مستقیم بین طالبان و حکومت افغانستان «نابودی کامل» حکومت است تا یک کشور اسلامی بتواند جای آن را بگیرد.

طالبان طی بیش از یک دهه مذاکره غیررسمی و بعدا رسمی با ایالات متحده، با امتناع از پذیرفتن موضوعاتی که برای انسجام داخلی این گروه خطر ایجاد می‌کند، سوق و اداره جنگ‌جویان خود را در میدان جنگ حفظ کرده است. اما توافق سیاسی با حکومت افغانستان احتمالا مستلزم دادن امتیازات بحث برانگیزتری مانند ارائه تعریف واضح از حقوق بشر، آزادی‌های مدنی و دموکراسی از جانب طالبان خواهد بود.

«اندرو واتکینز»، تحلیل‌گر ارشد امور افغانستان در «گروه بین‌المللی بحران»، می‌گوید که رهبری طالبان برای ایجاد اجماع در میان اعضای رده‌میانی و رده پایین این گروه در مورد توافق سیاسی با حکومت افغانستان از طریق مذاکره، کار دشوار و عظیمی در پیش دارند. او می‌گوید که ایجاد این اجماع «به اقناع و توضیحات بسیاری نیاز خواهد داشت… و این‌که آن‌ها هیچ‌کدام از این کارها را انجام نداده‌اند، عمدی است.»

واتکینز می‌گوید که رهبران طالبان می‌ترسند که مبادا آغاز زودهنگام گفت‌وگوها درباره سازش سیاسی، باعث جدایی 50 تا 100 هزار جنگ‌جوی این گروه و پیوستن آن‌ها به سایر سازمان‌های شبه‌نظامی شود که صرف‌نظر از توافق صلح به ادامه مقاومت خشونت‌آمیز در افغانستان متعهد هستند.

غیرنظامیان ساکن در مروره مسأله خشونت و ناامنی را یکی از دلایلی عنوان می‌کنند که باعث شده است آن‌ها در قلمرو طالبان بمانند: آن‌ها بیش از آن‌که به نیروهای ارتش و پولیس افغانستان اعتماد کنند، به شبه‌نظامیان طالبان برای تأمین امنیت اعتماد دارند. اما آنچه غیرنظامیان این منطقه ندارند و امیدوارند در دوره پسا جنگ از آن برخوردار شوند، خدمات و برنامه‌های توسعه‌ای مانند جاده‌های آسفالت‌شده و خدمات صحی و آموزش بهتر است.

مردم مروره مانند مردمِ بیش‌تر مناطق تحت کنترل طالبان، به حکومت افغانستان و گروه‌های امدادرسانی برای خدمات درمانی و آموزشی وابسته هستند. اما ناامنی در اغلب موارد ارائه خدمات و کالاهای اساسی مورد نیاز این خدمات مانند دارو و حقوق پزشکان و معلمان را به تأخیر می‌اندازد. کارمندانِ یگانه کلینیک این ولسوالی گزارش می‌دهند که بیش از هشت ماه می‌شود معاش دولتی خود را دریافت نکرده‌اند.

داخل کلینیک، که ساختمانِ کوچک آن از خشت خام ساخته شده است، چهار زن 20 تا 30 ساله منتظر آمدن داکتر از شهر مجاور که تحت کنترل حکومت قرار دارد، بودند. هیچ داکتری در ولسوالی مروره زندگی نمی‌کند و بنابراین یک داکتر برای چند ساعت در روز به قلمرو تحت کنترل طالبان می‌رود تا به بیماران رسیدگی کند. ماه‌ها است که این کلینیک نتوانسته جراحی را برای رسیدگی به نیازهای بیماران پیدا کند.

در ورودی راهرو کلینیک به‌جای دروازه یک پتوی ضخیم آویزان و در نبود برق، اتاق کلینیک نیز تاریک است. بیش‌ترِ زنان، نوزادان گریان خود را در بغل دارند. یاسمین 22 ساله که پسر شش ماهه خود را در آغوش دارد، می‌گوید: «نمی‌دانیم چه مشکلی دارند.» یاسمین همانند بسیاری از افغان‌ها نام خانوادگی ندارد. زنان در داخل محوطه کلینیک می‌توانند با کنارزدن برقع آبی‌رنگی که سرتاپای‌شان را می‌پوشاند و زنان افغان مجبورند هنگام خارج‌شدن از خانه آن‌را بپوشند، صورت خود را نشان دهند. سرپرستان این زنان که همه مرد هستند، در بیرون کلینیک منتظر می‌مانند.

یاسمین با اشاره به این‌که شربت برای کودکان این منطقه به ندرت در دسترس است و خانواده‌ی وی از شدت فقر نمی‌توانند به داروفروشی‌های مناطق تحت کنترل حکومت بروند، گفت: «ما امیدواریم که با آمدن صلح، این کلینیک داروهای بهتری از حکومت دریافت کند.»

مکتب ابتداییه ولسوالی مروره در آن‌سوی دره و بر فراز تپه‌ی دیگری، زیر سایه ردیفی از درختان پربرگ واقع شده است. چهار گروه از دختران و پسران، بر روی تشک‌های پلاستیکی دور کتاب‌های درسی پاره‌پوره، با پشت‌های خمیده نشسته بودند؛ معلم و دانش‌آموزان به نوبت تمرین‌های نوشته‌شده روی تخته تباشیری را که روی سه پایه نگه داشته شده بود، کار می‌کردند.

سید طارق، سرمعلم این مکتب گفت که مکتب ولسوالی مروره قادر به دریافت بودجه برای ساخت یک ساختمان نبوده است و بنابراین کلاس‌ها در فضای باز برگزار می‌شود. هزینه تجهیزات و معاش کارمندان این مکتب نیز مانند کلینیک ولسوالی مروره از جانب حکومت پرداخت می‌شود. دانش‌آموزان کتاب‌های درسی مکاتب دولتی را مطالعه می‌کنند، اما معلمان می‌گویند که آن‌ها به اندازه مکاتبِ مناطق تحت کنترل حکومت، بودجه دریافت نمی‌کنند.

طارق می‌گوید: «اگر صلح بیاید، ما به توسعه و ساختن این مکتب امیدوار هستیم.»

او همچنین می‌گوید که امیدوار است آزادی بیشتر، برای دختران ولسوالی مروره امکان ادامه تحصیل بعد از دوره ابتدائیه را فراهم کند. دانش‌آموزان این ولسوالی بعد از بلوغ باید به لحاظ جنسیتی در صنف‌های جداگانه درس بخوانند، اما مروره معلم زن برای دوره لیسه ندارد و بنابراین دختران نمی‌توانند وارد دوره لیسه شوند. این مشکلی است خود باعث تداوم خودش می‌شود: اکثر معلمان در مروره مانند طارق اصالتا از این ولسوالی هستند و سیستم فعلی معلم‌شدن یک زن محلی را ناممکن ساخته است.

طارق مانند بیش‌تر غیرنظامیان مروره می‌گوید که انتظار دارد پس از خروج نیروهای امریکایی، طالبان کنترل کامل حکومت افغانستان را به دست گیرند. اما وقتی از وی سوال شد که پیامد این امر برای بودجه و منابع موردنیاز مکتب ولسوالی مروره چه خواهد بود، طارق چشم خود را به سمت جنگ‌جوی طالبان که در حال نظاره مصاحبه بود، برگرداند و گفت: «تو و من هر دو می‌دانیم که من نمی‌توانم به این سوال پاسخ دهم.»

در میدان کوچکِ روستا که در نزدیکی مسجدی با ساختمان ساده و بی‌پیرایه واقع شده است، گروهی از مردان و کودکان پس از اقامه نماز طبق عادت جمع شده بودند. بیشتر این مردان بیکار بودند و وقتی تدابیر احتیاطی و قرنطینه ناشی از شیوع ویروس کرونا باعث شد کارگری روزمزد از بین برود، از شهرهای افغانستان مجبور به بازگشت به روستای خود شده بودند.

مردانی که در این میدان جمع شده بودند، گفتند که آن‌ها عمدتا از تقسیم قدرت بین طالبان و حکومت افغانستان حمایت می‌کنند، اما معتقدند که اجتناب‌ناپذیرترین برآیند [روند صلح] دست‌یابی طالبان به کنترل کامل کشور خواهد بود.

نثار برهان 49 ساله، که از جانب گروه طالبان کلینیک کوچک ولسوالی مروره را اداره می‌کند، گفت پس از آن‌که طالبان حکومت افغانستان را برانداختند و قدرت را به دست گرفتند، انتظار دارد که وضعیت این کلینیک بهبود یابد. برهان گفت: «در حال حاضر ما هنوز در وسط مبارزه قرار داریم و بنابراین ما فرصتی برای ارائه خدمات نداشته‌ایم. وقتی طالبان [به قدرت برسند]، این مسئولیت‌های جدید را به عهده خواهند گرفت.»

اطلاعات روز