شکی نیست که اغلب مخالفان رشدی کتاب‌های او را نخوانده‌اند، اما رشدی بی‌گناه نیست. در خوش‌بینانه‌ترین حالت او یک کتوله فکری بود که پیامد گفتارش را محاسبه نتوانست. در سه دهه گذشته سلمان رشدی از دید قاطبه مسلمانان سخنگوی غرب شناخته می‌شد و غرب در نظر مسلمانان همان است که قهر و خشونت دارد و مسلمانان را تحقیر می‌کند و باورهای شان را مورد اهانت قرار می‌دهد. این حس تحقیر و توهین یک نسل از مسلمانان را عاصی، دیوانه و عصبی کرد. از بستر این حقارت و عصبانیت خشونت‌ها زایید و خانمان‌ها بر باد شد. رشدی این حس را ایجاد نکرد، اما آن را تشدید کرد. مسلمانان در بر خورد با غرب به اندازه کافی قبلا تحقیر شده بودند و رشدی این حس حقارت را تشدید و بر شکاف‌ها و تضادها را بیش از پیش دامن زد. موجی از عقده حقارت و احساسات بر عالم اسلام مستولی شد و معدود نداهای عقلانی که از درون عالم اسلام بلند می‌شدند، با قهر و خشونت توسط خود مسلمانان سرکوب شدند. در سه دهه گذشته هیچ دگراندیش مسلمان نبوده که حد اقل یک‌بار داغ ننگ سلمان رشدی را بر جبین نخورده باشد و حق و ناحق به عنوان همنوایی با سلمان رشدی مورد طعن و توهین و تکفیر قرار نگرفته باشد. اصلا رشدی در میان مسلمانان یک دشنام است. او یکسره مقصر نیست، اما در اراستن این بزم شرارت و خشونت نقش دارد. رشدی بیگناه نیست، خاری در چشم و سنگی در راه مسلمانان است. و چه گناهی بدتر از اینکه نویسنده‌ای نفرت تولید کند و گفتارش مایه کین و خشونت شود؟! اما بدی کار این است که مسلمانان هنوز از رشدی عبور نکرده‌اند، هنوز گمان می‌کنند که با توهین و ناسزا کاخ ایمان شان فرو می‌ریزد، هنوز به پوسیدگی‌های درونی ایمان و فرهنگ شان اغلب واقف نیستند و گمان می‌کنند هر تهدیدی فقط بیرونی است. رشدی با چاقو مورد حمله فرار گرفته است. مایه و موجب این حمله حتما باید خشونت و کینه باشد. با این حمله او یک‌بار دیگر به خاطره مسلمانان بازگشت. آیا مسلمانان می‌توانند این بار به عبور از او فکر کنند؟ آنقدر بالغ شده‌اند که دیگر کتاب را اهانت به ایمان شان ندانند و توهین و نفرت را با تحمل و مدارا پاسخ دهند؟! تا جایی که من می‌بینم متاسفانه پاسخ منفی است. مسلمان هنوز از رشدی عبور نکرده‌اند و از جهات بسیار وضعیت نسبت به سه دهه قبل بدتر شده است. اما به یاد داشته باشیم که رشدی‌های درونی بیشتر خطرناک‌اند.

ای شهان کشتیم ما خصم برون

ماند خصم زان بتر اندر درون