۵۰ درصد آب‌های زیرزمینی کابل غیر بهداشتی است

کابل، که از ده سال به این سو با تراکم جمعیت روبه‌رو شده است؛ جمعیتی که سبب کمبود آب‌های آشامیدنی صحی شده و کابل را به یکی از آلوده‌ترین پایتخت‌های جهان تبدیل کرده است. آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر، یکی از دلایل اساسی امراض گوناگون در کابل است. این منبع باارزش (آب‌های زیرزمینی)، فراهم‌کننده‌ی آب مصرفی شهرنشینان است. آب‌هایی که در صورت سالم بودن، موجب تقویت سلامتی شهروندان، توسعه‌ی اقتصادی و تنوع زیستی در یک شهر می‌شود؛ اما رشد سریع جمعیت در کابل، موجب افزایش تقاضای آب زیرزمینی برای مصارف خانگی شده است.

مردم آسیب‌دیده و ناتوان از جغرافیای جنگ فرار کرده و به کابل می‌آیند. در حال حاضر، بی‌جاشدگان در کابل با چالش کمبود آب و مسکن روبه‌رو شده و در محله‌های نامناسب زندگی می‌کنند.

تراکم بی‌رویه‌ی جمعیت در کابل و برخی شهرهای دیگر، ریشه در وضعیت نابسامان سیاسی، امنیتی، اجتماعی و اقتصادی مردم داشته و به همین خاطر، کابل شاهد افزایش میزان جمعیت و جابه‌جایی آن‌ها در نقاط مختلف این شهر است. وضعیت بد امنیتی و بیکاری‌ روزافزون در ولایات، همه را وا داشته تا به کابل بیایند؛ هرچند که کابل هم محل زندگی مناسب برای بی‌جاشدگان نیست؛ اما مردم از سر ناگزیری‌، سکونت در کابل را ترجیح می‌دهند که این امر منجر به چالش‌های اجتماعی در این شهر شده است.

کابل، پایتخت کشور با وضعیت نابسامان خود، میزبان بیش از پنج میلیون نفر است که این رقم خیلی بیشتر از ظرفیت و گنجایش آن است. این شهر با ماستر پلان قدیمی‌اش، تنها ظرفیت حد اکثر یک میلیون نفر را دارد؛ اما اکنون جمعیت شهر، چهار برابر بیشتر از حد معیار است.

هم‌زمان با افزایش میزان جمعیت در کابل، استفاده‌ی روزافزون از مواد شیمیایی، تولید بیش از حد زباله‌ و موارد دیگر، بیشتر شده است. چالش‌هایی که منابع آبی کابل را تهدید و منجر به آلودگی آب‌های زیرزمینی و به یک بحران نرم بدل شده است.

منابع آب‌های زیرزمینی، از بارندگی و یا هم آب‌های سطحی تغذیه می‌شود؛ بنا بر این، استفاده‌ی پایدار از این منابع، به مفهوم برداشت محدود از آن‌ها است. در سال‌های اخیر در بسیاری از کشورهای جهان برداشت آب از منابع زیرزمینی از میزان تغذیه‌ی سالانه‌ی آن‌ها بیشتر است. این امر به معنای استخراج و استفاده از آبی است که در طول هزاران سال در لایه‌های آب‌دار زمین ذخیره شده ‌است. با این وجود، سطح آب‌های زیرزمینی در منطقه به شمول افغانستان، روز به روز کاهش یافته و در فرجام به جایی خواهد رسید که آبی برای استخراج وجود نداشته باشد.

با توجه به چالش آلودگی آب‌های زیرزمینی کابل و کمبود منابع آبی، ریاست حفاظت از محیط زیست می‌گوید که تقریبا بیش از ۵۰ درصد آب‌های زیر زمینی کابل غیر صحی و با سه نوع آلودگی همراه است.

کاظم همایون، رییس حفاظت از محیط زیست شهر کابل، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید، اگر آب‌های شهر کابل به دو بخش تقسیم شود، یکی آلودگی آب‌ها است و دوم، کاهش آن که هر دو برای باشندگان این شهر نگران‌کننده است.

آقای همایون تصریح می‌کند، زمانی‌ که یک شهر با کمبود آب مواجه شود، آب‌های زیرزمینی بیشتر آلوده می‌شود و به همین خاطر، شهر کابل با کمبود آب مواجه شده و آب‌های موجود نیز آلوده شده است.

او گفت که آب‌های کابل سه نوع آلودگی دارد: اول، آلاینده‌های اکولوژیکی است؛ به این معنا، زمین‌‌لرزه و انفجارها باعث بروز عناصر خطرناک شده و این عناصر با آب‌های زیرزمینی مخلوط می‌شود. دوم، آلاینده‌های شیمیایی است؛ آلاینده‌هایی که محصول انسان است. در شهر کابل اصناف مختلفی فعالیت دارند که باعث تولید مواد شیمیایی در آب‌ها می‌شود. سوم، آلاینده‌های بیولوژیکی است که شامل میکروب‌ها می‌شود. این سه نوع آلاینده‌ به شدت آب‌های زیرزمینی را آلوده کرده است.

رییس حفاظت محیط زیست کابل همچنان می‌گوید که در قانون انرژی و آب، در خصوص آلودگی منابع آبی یک مقرره وجود دارد و این مقرره مشخص می‌کند که منبع آلودگی در کجا و چگونه است که به همین خاطر، این اداره، ولسوالی سروبی ولایت کابل را ارزیابی کرده و یک بخشی از منبع آلودگی آب‌های کابل را دریافت کرد که یک فابریکه در سروبی کابل متوقف شد.

در عین حال، چندی قبل، طرح جدید قانون تنظیم آب، در ۶ فصل و ۴۱ ماده ترتیب شده با تغییرات اندکی، از سوی مجلس نمایندگان تصویب شد. هدف از ترتیب این قانون، تنظیم امور آبی، استفاده‌ی حداکثری از منابع آبی، بهبود کنترل آب، بهبود و انکشاف آب‌رسانی در افغانستان خوانده شد.

آقای همایون خاطرنشان کرد، بر اساس آمار یکی از مؤسسه‌های تحقیقی بین‌المللی، در کشورهای روبه انکشاف، هشتاد درصد امراض از اثر آلودگی‌ آب‌ها است که بیشترین تلفات را نیز دارد. روی این لحاظ، آب‌های آلوده‌ی کابل می‌تواند تهدید جدی برای سلامت شهروندان کابل به خصوص کودکان باشد. اداره‌ی حفاظت از محیط زیست، پیشنهاد می‌کند که در گام نخست، باید وزارت‌خانه‌های افغانستان برنامه‌ریزی کنند تا چگونه از ضایعات آب در کابل و شهرهای افغانستان جلوگیری کنند. دوم، ساخت‌وسازی که جریان دارد، با آب‌های زیرزمینی همخوانی ندارد. بنا بر این، طراحی ساخت‌وساز به گونه‌ای انجام شود که متناسب با ساکنان هر ساحه‌ی شهر باشد.

در همین حال، احمدسیر نیک‌زاد، سخنگوی وزارت انرژی و آب می‌گوید: «شهر کابل از نگاه منابع آب‌های زیرزمینی به چهار اکوافیر (طبقه آب‌دار) تقسیم شده که عبارت از اکوافیر افشار، اکوافیر علاءالدین، اکوافیر بگرامی و اکوافیر خیرخانه است.»

سخنگوی این وزارت می‌افزاید: «نظر به وضع پیش آمده، ظرفیت منابع آبی شهر کابل که توانایی حدود ۲ میلیون نفر را دارد، حالا باید سه برابر از ظرفیت خود یعنی آب مورد نیاز ۵.۵ میلیون نفر را مهیا کند.»

این وزارت باورمند است که رشد جمعیت در کابل، باعث بروز مشکلات شده و استفاده‌ی بیش از حد آب؛ سطح آب‌های زیرزمینی در تمامی نقاط کابل را پایین آورده است.

بر اساس آمار وزارت انرژی و آب، در سال ۲۰۰۶، ۱۰۸ حلقه چاه بزرگ آب در کابل وجود داشت که این رقم در سیزده سال گذشته، افزایش یافته است و در چند سال اخیر، سطح آب‌های کابل ۲۳ درصد پایین رفته است.

گزارش از صبح کابل