تنش میان پاکستان و طالبان به نقطه‌ای رسیده است که «فتوا» دارد جای «گلوله» را می‌گیرد. اسلام‌آباد در پی جمع‌کردن صدها تا شاید هزاران عالم دینی برای صدور «فتوای جهاد» علیه طالبان است؛ اقدامی که اگر تحقق یابد، نخستین جنگ مذهبیِ علنی میان دو نظام اسلامی پس از دهه‌ها خواهد بود. در آن‌سو، رهبر طالبان که خود را «امیرالمؤمنین» می‌خواند، ممکن است در واکنش، فتوای متقابل علیه پاکستان صادر کند — جنگی که نه‌تنها با تفنگ، که با منبر آغاز می‌شود.

اما زیر پوست این جنگ فتواها، یک نبرد ژئوپولیتیک جریان دارد: پاکستان از سال‌ها پیش افغانستان را سپر نفوذ هند می‌بیند و حالا، بر اساس برخی گزارش‌های ناتأیید‌شده، به دنبال ایجاد «منطقهٔ حایل» در امتداد خط دیورند است تا عملاً یک کمربند امنیتی علیه دهلی‌نو بسازد. چنین طرحی، اگر واقعاً در کار باشد، نه فقط ساختار قومی شرق افغانستان را برهم می‌زند بلکه می‌تواند طالبان را از درون دچار شکاف کند — به‌ویژه اگر بخشی از شبکهٔ حقانی با اسلام‌آباد هماهنگ باشد و جناح‌های دیگر در قندهار مخالف.

در مقابل، طالبان نیز از تهدید مستقیم پاکستان هراسی ندارد. پس از سال‌ها وابستگی لجستیکی، حالا بخشی از ساختار نظامی این گروه خود را «مستقل از ارتش پاکستان» می‌داند. طالبان با تکیه بر ایدئولوژی و غرور پیروزی بر آمریکا، ممکن است صدور فتوای متقابل را نوعی نمایش استقلال دینی و سیاسی تلقی کند. در چنین وضعی، افغانستان و پاکستان در مسیری گام می‌گذارند که می‌تواند منطقه را به جهنمی تازه بکشاند.

اگر جنگ فتواها به جنگ واقعی بدل شود، اولین قربانی آن مردم خواهند بود؛ نه در اسلام‌آباد و کابل، بلکه در دهکده‌های مرزی، در خوست و وزیرستان، جایی که هر دو طرف با مردمی یک‌زبان و یک‌مذهب روبه‌رو می‌شوند. این جنگ نه میان کفر و ایمان، که میان دو قرائت سیاسی از اسلام خواهد بود — یکی به نام امنیت ملی و دیگری به نام خلافت.

اما در ورای همهٔ این‌ها، یک حقیقت تلخ نهفته است: افغانستان هنوز بازیچهٔ جغرافیای دیگران است. هند، ایران، چین، روسیه و آمریکا هر کدام از پنجره‌ای جدا به این میدان می‌نگرند و شمال و شرق افغانستان را به میز شطرنجی بدل کرده‌اند که مهره‌هایش خون دارند. تا زمانی که طالبان فاقد مشروعیت مردمی و بین‌المللی‌اند و سیاست را با تفنگ تعریف می‌کنند، هر فتوایی — از اسلام‌آباد یا از قندهار — تنها خاکستر تازه‌ای بر زخم‌های کهنه خواهد بود.

جنگ فتواها اگر آغاز شود، پایانش با هیچ فتوایی نوشته خواهد شد.