رادیو اروپای آزاد/رادیو آزادی ـ ابوبکر صدیق

در حالی‌که برخی از مقامات در جنوب افغانستان می‌گویند که ایران طالبان را با موشک‌های ضدهوایی مجهز کرده است، هنوز هیچ ثبوت قطعی مبنی براینکه تهران در سقوط هواپیماهای نیروهای افغان و اخیرا یک هواپیمای امریکایی دخیل است، وجود ندارد.

سردار محمد حیا، سرپرست پولیس ولایت ارزگان می‌گوید که اطلاعات استخباراتی اخیر نشان می‌دهد که تهران در حال تجهیز طالبان با موشک های ضدهوایی به هدف بیرون‌راندن نیروهای امریکایی از افغانستان است.

او به رادیو آزادی گفت: «ایران به طالبان موشک های ضد هواپیما داده است تا این گروه بهتر بتواند هواپیماهای ما را هدف قرار دهد. گزارش های استخباراتی زیادی، بر طبق منابع مختلف، جزئیات این حمایت را نشان می‌دهد.»

طالبان این ادعا را رد کرده‌اند. ایران به رغم اذعان به داشتن روابط دیپلماتیک با طالبان، حمایت نظامی از شورشیان طالب را همواره رد کرده است. حتی مقامات وزارت دفاع افغانستان نیز در خصوص حمایت نظامی ایران از طالبان تردید دارند و به نظر نمی‌رسند مایل به تایید این ادعا باشند.

با این حال سردار محمد حیا می‌گوید که اطلاعات آنها نشان می‌دهد که آخرین محموله موشک های ایرانی در ولایت فراه به طالبان داده شده است. ولایت فراه در غرب افغانستان با «استان خراسان جنوبی» در شرق ایران هم مرز است. حیا می‌گوید که آن‌ها در تلاشند جلو انتقال و استفاده از این موشک‌ها را در ولایت ارزگان بگیرند، جایی که در آن طالبان قلمرو وسیعی را تحت کنترل دارند و مرتبا با نیروهای دولتی درگیر می‌شوند. در گذشته مقامات ارشد افغانستان ایران را به حمایت از شورشیان طالب در ولایت ارزگان متهم کرده بودند.

امیرخان بارکزی، رییس شورای ولایتی ارزگان می‌گوید که ادعای حمایت ایران از طالبان به عنوان تلاش تهران برای آغاز مرحله‌ی جدیدی در جنگ چهل ساله افغانستان، آن‌هم در آستانه‌ی توافق قریب الوقوع صلح با طالبان دیده می‌شود. توافق‌نامه‌ی صلح بین طالبان و ایالات متحده احتمالا پس از مرحله‌ی هفت روزه کاهش خشونت به امضا می‌رسد. این توافقنامه زمینه را برای خروج نیروهای امریکایی از افغانستان و آغاز مذاکرات بین الافغانی برای دست‌یابی به یک توافق سیاسی پایدار بین افغان‌ها فراهم خواهد کرد.

بارکزی به رادیو آزادی گفت: «جامعه جهانی از طریق توافق‌نامه‌های مختلف دوجانبه و چندجانبه به ما وعده داده بود که جلو مداخلات همسایگان افغانستان در امور داخلی این کشور را که در گذشته نیز ادامه داشته است، می‌گیرند. ما اکنون از آنها می‌خواهیم ‌به وعده خود عمل کنند.»

فواد امان، معاون سخنگوی وزارت دفاع افغانستان به رادیو آزادی گفته است که از ابتدای سال جاری میلادی هیچ یک از هواپیماهای ارتش افغانستان توسط جنگجویان طالبان هدف قرار نگرفته است: «دلیل سقوط دو هواپیمای ما، یکی در فراه و دیگری در بلخ، مشکلات فنی بوده است. سه هواپیمای دیگر ما صرفا فرود اضطراری داشته‌اند.»

با اینحال گروه طالبان مسئولیت ساقط‌کردن این هواپیماها را برعهده گرفته است. قاری یوسف احمدی که ادعا می‌کند سخنگوی طالبان است، ادعاها مبنی براین‌که آنها با موشک‌هایی که تازه از جانب ایران در اختیار این گروه قرار گرفته، هواپیماهای ارتش افغانستان را اخیرا هدف قرار داده‌اند، رد می‌کند. او در پیامی به رادیو آزادی گفته است که جنگ‌جویان طالبان از سلاح‌های پیشرفته که از نیروهای افغان به دست آورده‌اند، استفاده می‌کنند.

طالبان علاوه بر هدف قراردادن هواپیماهای نظامی ارتش افغانستان، مسئولیت ساقط‌کرن یک فروند هواپیمای ارتش امریکا را نیز در اواخر ماه گذشته برعهده گرفتند.

رسانه های مرتبط با تندروان ایران سقوط یک فروند هواپیمای نیروی هوایی ایالات متحده در ۲۷ جنوری در ولایت غزنی را جشن گرفتند. برخی از این رسانه ها سقوط این هواپیما را انتقام قتل جنرال قاسم سلیمانی خواندند که در ۳ جنوری توسط هواپیمای بدون سرنشین ایالات متحده در بغداد هدف قرار گرفت.

با اینحال واشنگتن می‌گوید که هواپیمای نیروی هوایی امریکا به دلیل نقص فنی در غزنی سقوط کرده است. جنرال «فرانک مک‌کنزی»‌، فرمانده فرماندهی مرکزی ایالات متحده در ۲۹ جنوری به خبرنگاران گفت: «من کاملا مطمئن هستم که دشمن [در این سقوط] دخیل نبوده است. این اتفاقات ناگوار برای هواپیماها رخ میدهد.»

گزارش ماه دسامبر پنتاگون به کنگره تصویر محتاطانه‌ای از حمایت ایران از طالبان ترسیم می‌کند. در این گزارش آمده است: «ایران با ارائه کمک حساب‌شده به طالبان و در عین‌حال تلاش برای تقویت روابط خود با حکومت افغانستان، منافع خود را در این کشور دنبال می‌کند. پایان‌دادن به حضور ایالات متحده و نیروهای ائتلاف، از بین بردن شاخه خراسان دولت اسلامی و افزایش همکاری‌های اقتصادی و امنیتی، حق‌آبه و امنیت مرزی از جمله منافع ایرن است.»

«مایک پومپئو»، وزیر امور خارجه ایالات متحده چند روز پس از قتل سلیمانی ایران را به تلاش برای تضعیف روند صلح افغانستان از طریق ادامه حمایت از گروه های شبه نظامی در افغانستان متهم کرد. او گفت: «دست طالبان در کثیف کاری ایران فقط به روند صلح افغانستان آسیب خواهد رساند.»

خبرنگاران رادیو آزادی به رغم تلاشهای مکرر نتوانستند نظر سفارت ایران در کابل را بگیرند. در گذشته مقامات ایران ادعاهای حمایت این کشور از شورشیان افغان را رد کرده‌اند.

اما برخی از افغان حرف ایران را باور نمی‌کنند. حکمت الله اعظمی، تحلیل‌گر امنیتی مستقر در کابل می‌گوید که تنش بین واشنگتن و تهران باعث می‌شود که تهران به مسلح‌کردن بهتر شورشیان افغان فکر کند. او می‌پرسد: «برای مثال، آیا تهران طالبان را با موشکهایی مسلح خواهد کرد که بتوانند هواپیماهای جنگی نیروی هوایی افغانستان و ایالات متحده را بهتر هدف قرار دهند؟»

«بارنت روبین»، مشاور سابق سازمان ملل متحد و ایالات متحده در خصوص افغانستان، ایران را به عنوان مخرب بالقوه روند صلح می‌بیند که قادر است از توافق قریب الوقوع صلح بین طالبان و ایالات متحده جلوگیری کند. او اخیرا نوشته است: «[ایالات متحده] باید از رویارویی با ایران، احتمالا بزرگترین تهدید برای این روند، خودداری کند.»

با این‌حال، بحران تازه در مورد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که در ماه سپتامبر ۲۰۱۹ برگزار شد، تهدیدی به مراتب جدی تر برای روند صلح دانسته می‌شود. در ۱۸ فبروری، کمیسیون انتخابات افغانستان سرانجام اشرف غنی را پیروز انتخابات اعلام کرد. اما رییس اجرایی عبدالله عبدالله، رقیب انتخاباتی غنی نیز اعلام پیروزی کرده است.

اطلاعات روز