پس از شکست مذاکرات صلح میان اسلام‌آباد و طالبان خراسان، حالا لحن سیاستمداران پاکستانی بوی باروت گرفته است. وزیر دفاع پاکستان هشدار داده که اگر گفت‌وگوها نتیجه ندهد، ارتش دست به «جنگ آشکار» خواهد زد.

اما این فقط یک درگیری مرزی نیست؛ این صدای توپ‌هایی است که علیه گذشته‌ی خود پاکستان به صدا درمی‌آیند — گذشته‌ای پر از حمایت پنهان از همان گروه‌هایی که امروز تهدیدی مرگبار شده‌اند.

میراث خطرناک یک سیاست دوگانه

پاکستان سال‌ها با دو چهره ظاهر شد: در ظاهر شریک غرب در جنگ علیه تروریزم، اما در باطن پناهگاه گروه‌های تندرو. اکنون همان بازی قدیمی دارد به بهای خون سربازان خودش تمام می‌شود. طالبان خراسان، شاخه‌ای که زمانی اسلام‌آباد تصور می‌کرد کنترلش را در دست دارد، امروز دیگر فرمان‌بردار نیست.

دکترین امنیتی پاکستان بر پایه «عمق استراتژیک» در افغانستان ساخته شد؛ اما آن عمق امروز به گودالی از ناامنی و افراط‌گرایی تبدیل شده است. تهدید تازه‌ی طالبان خراسان نشان می‌دهد که مرز بین «ابزار نفوذ» و «تهدید واقعی» برای همیشه شکسته شده است.

جنگی که از مرزها فراتر می‌رود

درگیری احتمالی میان ارتش پاکستان و طالبان خراسان، فقط نبردی محلی نخواهد بود. این جنگ می‌تواند آتش تازه‌ای در سراسر جنوب آسیا شعله‌ور کند.

طالبان افغانستان ناگزیر خواهند شد میان روابطشان با اسلام‌آباد و هم‌فکران ایدئولوژیک خود در طالبان خراسان یکی را انتخاب کنند — انتخابی که می‌تواند شکاف تازه‌ای درون خود طالبان ایجاد کند.

از سوی دیگر، هرگونه عملیات نظامی پاکستان در مناطق مرزی، پیامدهای انسانی سنگینی خواهد داشت؛ هزاران خانواده در وزیرستان، خیبر و بلوچستان، دوباره آواره خواهند شد. مردم بی‌دفاع، قربانیان اصلی جنگی خواهند بود که نه آغازش از آنان بود و نه پایانش به سود آنان.

وقتی تاریخ تکرار می‌شود

سیاست دوگانه پاکستان، بارها در تاریخش بازتولید شده است. از زمان جنگ سرد تا اشغال شوروی در افغانستان و سپس در عصر پس از ۲۰۰۱، اسلام‌آباد با گروه‌های مختلف «بازی کنترل از راه دور» کرد — اما حالا کنترل از دستش در رفته است.

تهدید خواجه آصف در واقع اعترافی به شکست استراتژی امنیتی پاکستان است؛ استراتژی‌ای که تصور می‌کرد می‌تواند از آتش افراط‌گرایی برای گرم کردن مرزهایش استفاده کند، بی‌آنکه خودش بسوزد.

پایان بازی؟ یا آغاز آتشی تازه؟

توپ‌ها اگر واقعاً به صدا درآیند، نتیجه‌اش نه پیروزی، که فروپاشی بیشتر اعتماد و ثبات در منطقه خواهد بود.

پاکستان شاید بتواند چند منطقه را با زور ارتش آرام کند، اما نمی‌تواند ذهن و باور کسانی را که سال‌ها از مدارس افراطی و تبلیغات مذهبی تغذیه شده‌اند، خاموش سازد.

صلح در جنوب آسیا زمانی ممکن است که پاکستان و دیگر بازیگران منطقه با گذشته‌ی خود صادقانه روبه‌رو شوند. تا زمانی که ترور به‌عنوان ابزار سیاست باقی بماند، توپ‌ها همچنان سخن خواهند گفت — نه از قدرت، بلکه از تکرار یک اشتباه تاریخی.